De vijf iconische diersoorten van Borneo
Het eiland Borneo is een van mijn meest favoriete reisbestemmingen, vanwege mensen, de geschiedenis en natuurlijk de overweldigende en bijzondere planten- en dierenwereld. Wist je dat Borneo zelfs een eigen Big Five heeft? Iedereen kent natuurlijk de Big Five van Afrika (leeuw, luipaard, neushoorn, olifant en buffel), maar de uitgestrekte regenwouden en mangrovebossen van Borneo herbergen vijf iconische diersoorten, die alleen op Borneo te vinden zijn!
1. Borneodwergolifant
Vanuit de smalle boot op de Kinabatangan-rivier staren we nieuwsgierig naar de groene muur, totdat plotseling takken heen en weer beginnen te zwiepen en bladeren beginnen te ritselen; een ijsvogel vliegt opgeschrikt weg en langzaam komt de grijze kolos te voorschijn. De Borneodwergolifant is het grootste zoogdier van Borneo, maar meteen ook de kleinste olifant ter wereld. Ze hebben een langere staart, rechtere slagtanden en een kleiner gezicht dan hun Aziatische soortgenoten, waardoor hun oren groter lijken. Helaas wordt het leefgebied van deze Borneo-reuzen steeds kleiner, maar gelukkig zijn er programma’s opgestart om deze bijzondere olifant te beschermen. De Kinabatangan-rivier in Sabah is de beste plek om deze machtige dieren te zien.
2. Borneose orang-oetan
Het is altijd indrukwekkend om een orang-oetan (‘man van het woud’) door de bomen te zien slingeren. Orang-oetans komen alleen voor op Borneo en Sumatra en leven in tegenstelling tot andere mensapen zoals gorilla’s en chimpansees graag solitair; de moeder blijft daarom tot wel acht jaar bij haar kind. Hoewel er veel overeenkomsten zijn Sumatraanse soortgenoot, zijn de orang-oetans van Borneo kleiner, hebben een lichtere en kortere vacht, een ronder gezicht, komen vaker op de grond en de mannetjes hebben kleinere wangflappen. Naar schatting leven er nog 45.000 tot 69.000 orang-oetans in Borneo in het wild, maar door ontbossing en illegale stroperij worden dit er snel minder. Het Sepilok Rehabilitation Centre is opgericht om verweesde wilde orang-oetans op te vangen en terug uit te zetten in de jungle. Dergelijke centra zijn ook te vinden in Sarawak (Semenggoh Wildlife Centre) en Kalimantan (Tanjung Puting en BOS, Palangkaraya).
3. Borneose gewone neushoornvogel
Luid gekras en het klapwieken van de enorme vleugels kondigen de komst van de neushoornvogel aan. De Borneose gewone neushoornvogel behoort tot de grootste neushoornvogels ter wereld en is bijna even groot als een volwassen zwaan. Deze majestueuze vogel, de nationale vogel van Sarawak, heeft een zeer kenmerkende geel-gouden hoorn, net boven zijn snavel. De hoorn is hol en fungeert als een klankkast om zijn roep te versterken.
4. Neusaap
Beschouwd als ‘The World’s Weirdest Monkey’, heeft de Neusaap een uiterlijk kenmerk waardoor hij echt opvalt tussen zijn andere neven en nichten: zijn neus. Vooral de mannetjes hebben enorme neuzen; de vrouwtjes voelen zich meer aangetrokken tot de mannetjes met de grotere neuzen. Ook fungeert de neus als een kamer die hun oproepen versterkt. Neusapen hebben zwemvliezen waardoor ze geweldige zwemmers zijn, vooral om weg te zwemmen van krokodillen. De lokale bevolking gaf de neusaap de bijnaam ‘Orang belanda’ vanwege de gelijkenis met de Nederlander: grote neus en rood gezicht.
5. Estuariene krokodil
De Estuariene krokodil is te vinden langs de vele rivieren die Borneo rijk is, waaronder de Kinabatangan. Dit imposante reptiel staat bekend als ’s werelds grootste krokodil. Zodra ze uitkomen beschikken ze over jachtvaardigheden waarmee ze in het wild kunnen overleven, door op insecten, krabben en garnalen te azen. Deze krokodillen zijn nachtdieren maar jagen ook overdag als ze een kans zien om te smullen.
Overige soorten
Naast de Big Five is er natuurlijk nog veel meer wildlife op Borneo te zien. Ooit leefden er veel Sumatraanse neushoorns: deze bedreigde neushoornsoort wordt nog steeds af en toe in afgelegen delen van Borneo waargenomen. Ook de Maleise tijger is nu heel erg zeldzaam en leven diep in de regenwouden van Borneo en zijn heel moeilijk te spotten vanwege hun schuwe aard. De Maleise beer of Honingbeer daarentegen is wat vaker te vinden, onder andere ook in een opvangcentrum nabij Sepilok.
Bijzondere vogelsoorten
Talloze bijzondere vogelsoorten zul je tegenkomen in Borneo. Naast diverse soorten neushoornvogels en ijsvogels herbergt Borneo ook de zeldzame Borneose trogon met zijn kleurrijke verenkleed. De endemische Borneose pitta, met zijn opvallende combinatie van groen en zwart, trekt ook de aandacht, evenals de Borneose haaksnavelhoningeter. Voor de watervogelliefhebbers is de Maskerkievit een intrigerende soort met zijn opvallende zwarte masker. Andere unieke vogels op Borneo zijn onder meer de de Kinabalu-uil en de Kinabalu witkeelwaaierstaart, met zijn kenmerkende staart.
Reizen naar Borneo:
Het eiland Borneo bestaat uit Maleisisch Borneo (Sarawak en Sabah), het sultanaat Brunei en Kalimantan (Indonesisch Borneo). De Kinabatangan Rivier in Sabah is bij uitstek de plek om de Big Five van Borneo te zien, maar ook op andere delen van Borneo zijn ze goed waar te nemen tijdens een trekking of een boottocht door de jungle. Voorbeeldreizen die naar Maleisisch Borneo gaan, zijn: Rondreis Natuurlijk Sabah en Rondreis verrassend veelzijdig Maleisië. Voorbeeldreizen naar Kalimantan: Orang-oetan cruise of Rondreis Java, Bali en Kalimantan.
